Doszedłszy do pewnego wieku, spoglądamy na lata, które  przeżyliśmy. Czy przeżyliśmy je dobrze, czy źle, zabierając sobie i wyrywając, spierając się i waśniąc, doświadczając przeciwności losu. Doszliśmy do połowy drogi na tym padole i czujemy się znużeni i zniechęceni, patrząc, jak nasz trud idzie na marne, wszędzie widząc poniżenie. Jak tedy powinniśmy przeżyć pozostałą część żywota? Oto jest pytanie, na które sam nie znajduję odpowiedzi.

Zająć się narodem?
Nie to, zajęcie nie dla mnie. Niech na- rodem rządzą ci, dla których władza jest pożądaniem, lub młodzieńcy rwący się do czynu, a mnie niech Bóg uchowa od tego. Zająć się stadami? Nie, to też zajęcie nie dla mnie. Niech stadami zajmą się dzieci, każde wedle swej potrzeby. Wszak doszedłszy do sędziwego wieku i nie znalazłszy upodobania w tym, nie będę upodlać resztek mego życia dostarczaniem jadła złodziejom, nikczemnikom i natrętom.

Zająć się nauką?
Nie, bo gdzież ja znajdę tego, kogo nauka obchodzi i z kim można o nauce rozmawiać? Gdzież znajdę ucznia, którego mógłbym nauczać i mędrca, którego mógłbym spytać, czego nie wiem? Co za pożytek dla sukiennika z rozstawiania kramu z tkaninami w pustkowiu i mroku? Jeśli nie ma nikogo, z kim można by podzielić się troskami, nauka staje się cierpieniem, skracającym dni życia.

Stać się duchownym i zająć się wiarą?
Nie, to też odpada, to wymaga spokoju, a przecież spokoju nie mamy ani w duszy, ani wokół siebie. A skoro tak, co temu narodowi, co tej ziemi z duszpasterstwa?

Zająć się młodzieżą?
Nie, nie jestem w stanie wychowywać młodzieży. Jakże miałbym ich wychowywać, skoro sam nie widzę sensu wychowania? Na kogo miałbym ich uczyć, dla jakiej służby, jakiemu narodowi, jakiemu stronnictwu? Nawet nie znajduję miejsca, które z czystym sumieniem mógłbym im wskazać jako cel życia. Nie wiem zgoła, jaką drogę miałbym im wskazać, by nią podążali, i jaki czyn godny wykonania. Zatem tego też nie jestem w stanie czynić.

Pomyślałem więc: wezmę biały papier, czarny inkaust i od- dam się spisywaniu myśli, które mnie nurtują. Jeśli ktoś zna- jdzie wśród nich to, co mu potrzebne, niech spisze dla siebie lub przeczyta, jeśli nie, słowa te pozostaną dla mnie. Tak oto oddałem się zajęciu pisania, pozostawiając wszystko inne na uboczu.